Phố cổ Đồng Văn vỏn vẹn vài chục nóc nhà cổ kính và trầm mặc nằm gối mình ngay trung tâm thị trấn Đồng Văn, vây quanh là những ngọn núi đá sừng sững và uy nghiêm…
Phố cổ Đồng Văn nằm ở trung tâm thị trấn Đồng Văn, thuộc huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Khu vực trung tâm thị trấn Đồng Văn xưa kia thuộc tổng Đông Quan, châu Nguyên Bình, phủ Tường Vân, tỉnh Tuyên Quang, có lịch sử phát triển về kiến trúc, văn hóa hàng trăm năm. Những năm 80 của thế kỷ XIX, khi chiếm đóng khu vực này, người Pháp đã quy hoạch và để lại những điểm nhấn quan trọng về quy hoạch và kiến trúc. Đặc biệt là khu chợ Đồng Văn được xây bằng đá trong những năm 20 của thế kỷ XX gần như còn nguyên vẹn cho đến ngày nay.
Phố cổ Đồng Văn được hình thành vào đầu thế kỷ XX. Ban đầu, chỉ có vài gia đình người Mông, người Tày và người Hoa sinh sống. Dần dần, có thêm nhiều cư dân địa phương khác tìm đến. Nhìn tổng thể, khu phố cổ mang đậm dấu ấn kiến trúc của người Hoa với những ngôi nhà hai tầng nhỏ nhắn lợp ngói âm dương, những chiếc đèn lồng đỏ treo cao…
Hiện nay, phố cổ Đồng Văn còn khoảng 40 ngôi nhà cổ có tuổi đời trên dưới 100 năm, cá biệt có những ngôi nhà gần 200 năm như nhà ông Lương Huy Ngò – người Tày, được xây dựng từ khoảng năm 1860. Từ trên cao nhìn xuống, bên ba dãy nhà chợ xếp thành hình chữ U lợp ngói âm dương, với hai dãy phố cổ chạy vào chân núi. Kiến trúc nhà ở đây phổ biến là nhà hai tầng trình tường, lợp ngói âm dương. Riêng khu vực chợ Đồng Văn, còn có nhiều nhà cổ kiểu ống để tận dụng mặt tiền như phố cổ Hà Nội. Từ năm 2006, huyện Đồng Văn đã tổ chức mỗi tháng ba đêm phố cổ vào các ngày 14, 15, 16 âm lịch. Theo đó các hộ dân trong khu phố cổ đồng loạt treo đèn lồng đỏ, một số hoạt động như trưng bày thổ cẩm các dân tộc, trình diễn và bán các món ăn truyền thống của các dân tộc với kỳ vọng thu hút khách du lịch theo kiểu một phố cổ Hội An.
Nhà trình tường là kiểu nhà truyền thống của người Mông ở Hà Giang, hay người Dao Tiền ở Cao Bằng, người Tày ở Lạng Sơn… Điển hình của nhà trình tường là tường nhà làm hoàn toàn bằng đất nện dày mà không có bất cứ cột hay cọc nào làm trụ, với ưu điểm giữ ấm vào mùa đông, mát mẻ vào mùa hè.
Những năm trở lại đây, người dân đang có xu hướng xây dựng những ngôi nhà cấp bốn bằng gạch đá. Thế nên nhà trình tường đang dần bị mai một…
Hầu hết các ngôi nhà cổ ở Đồng Văn đều đang ở trong tình trạng cũ nát và xuống cấp nghiêm trọng. Và những ngôi nhà như thế này hiện được bán hoặc cho thuê làm khách sạn, nhà hàng, quán cà phê, cửa hàng lưu niệm,… để phục vụ du khách.
Một góc phố cổ Đồng Văn khi nắng sớm vừa lên
Một quán nước nho nhỏ
Quán bán đồ ăn sáng vỉa hè
Một quán cà phê
Quán ăn
Nhà nghỉ được cải tạo lại từ nhà cổ
Một cửa hàng bán đồ lưu niệm
Đứng bất cứ đâu trong lòng phố cổ cũng nhìn thấy những ngọn núi đá hùng vĩ vây quanh
Nét cổ kính và thăng trầm…
Ngói âm dương
Một quán cà phê trong khu phố cổ Đồng Văn về đêm
*** Bài viết có sử dụng tư liệu được tổng hợp và biên tập lại từ nhiều nguồn trên Internet, mang giá trị tham khảo.
Du Lịch Bụi Ăn Chay 