Sài Gòn sau giãn cách xã hội, mọi thứ vẫn còn đang trên đường tôn tạo và dựng xây sau những vắng lặng, mất mát, nên chưa thể đi vào quỹ đạo ồn ã thường nhật. Cùng ngắm một hồ Con Rùa bình yên và lặng lẽ lạ thường giữa lòng thị thành…
Hồ Con Rùa (Turtle lake) là tên gọi dân gian của hồ phun nước nhân tạo nằm giữa nơi giao nhau của ba con đường Võ Văn Tần, Phạm Ngọc Thạch và Trần Cao Vân, thuộc quận 3, thành phố Hồ Chí Minh (Sài Gòn), tạo thành một nút giao thông cùng mức kiểu vòng xoay (bùng binh). Khu vực này có tên chính thức là Công Trường Quốc tế.
Trước khi có dịch COVID-19, hồ Con Rùa là một trong những địa danh hoạt động ẩm thực sôi động cả ngày, từ các quán ăn, tiệm cà phê sang chảnh cho tới các quầy hàng ẩm thực đường phố ở xung quanh hồ, thu hút các bạn trẻ tới thưởng thức, đi dạo, hay chụp ảnh, hẹn hò, gặp gỡ bạn bè. Từ một điểm hẹn tham quan du lịch nổi tiếng của thành phố, hiện tại, nơi đây trở nên vắng lặng, để lại một hồ nước thanh tĩnh và bình yên giữa trung tâm Sài thành.
Hồ Con Rùa vắng lặng sau khi Sài Gòn giãn cách xã hội vì dịch COVID-19
Ngược dòng lịch sử, hồ Con Rùa ngày nay nằm ở chính vị trí cổng thành Khảm Khuyết của thành Bát Quái, sau được vua Minh Mạng đổi tên lại là thành Vọng Khuyết. Vào năm 1837, thành Bát Quái bị phá đi và xây dựng thành Phụng có kích thước nhỏ hơn. Khi người Pháp chiếm được thành Phụng đã cho san bằng thành và đổi tên thành Gia Định, sau đó tiến hành quy hoạch lại cả thành phố.
Vào năm 1878, tháp nước được xây tại vị trí Hồ Con Rùa ngay nay để cung cấp nước uống cho cư dân trong vùng. Từ năm 1897, đoạn đường từ phía sau nhà thờ Đức Bà đến tháp nước đổi tên thành đường Blancsubé. Đến năm 1921 thì tháp nước bị phá bỏ do không còn đủ sức đáp ứng nhu cầu cung cấp nước nữa và con đường được mở rộng nối dài đến đường Mayer (nay là đường Võ Thị Sáu) và khúc cuối này có tên là đường Garcerie. Từ đó vị trí này trở thành giao lộ như ngày nay, với tên gọi là Công Trường Maréchal Joffre (cắt giao lộ đường Testard – nay là đường Võ Văn Tần, và đường Larclauze – nay là đường Trần Cao Vân).
Tại vị trí này, người Pháp đã cho xây dựng một tượng đài ba binh sĩ Pháp bằng đồng với hồ nước nhỏ để đánh dấu cuộc xâm chiếm và biểu tượng của việc người Pháp làm chủ Đông Dương. Do đó người địa phương thường gọi nó là Công Trường Ba Hình. Các tượng đài này tồn tại đến năm 1956 thì bị chính phủ Việt Nam Cộng hòa phá bỏ, chỉ còn lại hồ nước nhỏ. Giao lộ cũng được đổi tên thành Công Trường Chiến Sĩ.
Sau khi người Pháp rút khỏi Việt Nam thì địa điểm Công Trường Chiến Sĩ là vòng xoay giao thông của hai con đường Duy Tân và Trần Quý Cáp. Thời điểm xây dựng hồ Con Rùa chưa được xác định chính xác. Một số tài liệu cho rằng hồ được xây dựng vào năm 1965, vài tài liệu khác thì cho là năm 1967. Người thiết kế hồ con Rùa là kiến trúc sư Nguyễn Kỳ. Mẫu thiết kế của ông được chọn trong cuộc thi tìm quy hoạch mới cho địa danh này.
Từ 1970 đến 1974, hồ Con Rùa thực sự được trùng tu và chỉnh trang trong đó bao gồm việc dựng thêm và điều chỉnh 5 cột bê tông cao có dạng năm bàn tay xòe ra đón đỡ giống như các cánh hoa đón đỡ nhụy hoa. Phần tháp chính có chiều cao 34 m. Công trình mới này còn bao gồm một vòng xoay giao thông với đường kính khoảng gần 100 m, được trang trí bởi cây xanh và hồ phun nước hình bát giác lớn với 4 đường đi bộ xoắn ốc đồng hướng đến khu vực trung tâm là đài tưởng niệm và hình tượng con rùa bằng hợp kim có đỡ trên lưng bia đá lớn ghi tên các nước công nhận Việt Nam Cộng hòa.
Sau khi xây dựng xong thì ban đầu khu giao lộ này được đặt tên là Công Trường Chiến Sĩ Tự Do, đến năm 1972 thì đổi tên thành Công Trường Quốc tế. Sau năm 1975, chính quyền đã cho đục bỏ các dòng chữ trên tấm bia. Đường Duy Tân được thay tên thành đường Phạm Ngọc Thạch, còn đường Trần Quý Cáp đổi thành đường Trần Cao Vân/ Võ Văn Tần. Vào đầu năm 1976 (hay 1978), tấm bia và tượng con rùa bị phá hủy trong một vụ nổ.
Tuy con rùa không còn nhưng người dân vẫn quen gọi là hồ Con Rùa thay cho tên gọi chính thức cho đến tận ngày nay.
Hồ Con Rùa vào một ngày thanh bình sau giãn cách, chỉ có cặp cô dâu chú rể chụp ảnh cưới
Vài người dân ngồi hóng mát, ngắm người xe qua lại. Kề đó, hàng quán đìu hiu
Đổi lại, chính không khí vắng lặng này lại mang đến một cảm giác khác, khá bình yên giữa lòng thị thành Sài Gòn
Cầu thang dẫn lên trên vẫn còn bị rào lại
*** Bài viết có sử dụng tư liệu được tổng hợp và biên tập lại từ nhiều nguồn trên Internet, mang giá trị tham khảo.
Du Lịch Bụi Ăn Chay 