CUỘC SỐNG MUÔN MÀU · DU KÝ · Du Ký Việt Nam

Trò chơi dân gian ở thị xã Hoài Nhơn Bình Định: bộ đề Cổ Nhơn xuân Quý Mão 2023


Tết 2023 – Xuân Quý Mão năm nay, Cổ Nhơn quê mình được tổ chức kỷ lục tới 9 ngày, từ ba mươi âm lịch năm Nhâm Dần cho hết ngày mùng tám năm Quý Mão. Mỗi ngày đều đặn xổ 2 đề, tổng cộng 18 đề.

Bài viết này mang tính chất lưu giữ/ thư viện về bộ đề (các câu thai) cùng lời giải đáp của Cổ Nhơn – một trò chơi dân gian độc đáo chỉ xuất hiện vào mỗi dịp tết cổ truyền ở thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. Chi tiết cụ thể về trò chơi dân gian Cổ Nhơn, mời bạn đọc bài viết này.

Bỏ qua các yếu tố thắng thua, lời giải thích không ăn nhập gì với câu thơ đề (thậm chí vô lý và… trời ơi đất hỡi), thì nói gì nói, Cổ Nhơn vẫn là một trò chơi được mong đợi và đáng để ngóng chờ vào mỗi dịp Tết đến xuân về trên quê hương mình. Thôi thì mặc kệ nhà cái ra đề sao, ta cứ xem đây là một trò chơi may rủi. Mà chuyện may rủi, thì nên chấp nhận cho vui vẻ, thanh thản đầu năm!

Dưới đây là chi tiết 18 câu thai (đề Cổ Nhơn) xuân Quý Mão 2023 vừa qua:

Sáng 30 tháng Chạp năm Nhâm Dần 2022

Mừng xuân Quý Mão quê ta
Kinh tài ổn định, muôn nhà ấm no
Bình an phú quý vinh hoa
Tiếp đà thắng lợi giữ cho vững bền.

–> Xổ con cọp (Khôn Sơn)

Chiều 30 tháng Chạp năm Nhâm Dần 2022

Giáp bạc yên vàng nức bốn phương
Cờ bay kiếm bạt dậy sa trường
Biên thành gót ngọc an bờ cõi
Nam quốc má hồng định nghiệp vương.

–> Xổ con tôm (Trường Thọ)

Sáng mồng 1 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Ngất trời hào khí Tây Sơn
Chinh nam dẹp bắc sánh hơn anh hùng
Ba quân một dạ kiên trung
Đàng Trong quật khởi cháy bùng đấu tranh.

–> Xổ con ếch (Hiệp Hải)

Chiều mồng 1 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Bạch Đằng tên một dòng sông
Giặc lâm thủy chiến ghi công anh hùng
Non sông mở hội trùng phùng
Ngàn năm Bắc thuộc đoạn cùng từ đây.

–> Xổ con nhện (Thanh Tiền)

Sáng mồng 2 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Chúc cho xuân mới tốt mọi điều
Gia đình hạnh phúc vạn niềm yêu
Quê hương thịnh phát xuân như ý
Thái bình đất nước chí hùng kiêu.

–> Xổ con rùa (Hoả Diệm)

Chiều mồng 2 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Ai về xứ sở Hoài Nhơn
Hữu tình non nước, giang sơn họa đồ
Trăng ngà sông Lại điểm tô
Tam Quan bờ cát sóng xô bóng dừa.

–> Xổ (lại) con cọp (Khôn Sơn)

Sáng mồng 3 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Bao đời câu chuyện mỹ nhân
Anh hùng cũng lụy, hỡi thần Thủy Tinh?
Hùng Vương thách cưới ẩn tình
Lỡ thời đến muộn, nổi đình triều dương.

–> Xổ con ngựa (Quang Minh)

Chiều mồng 3 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Xoài Mút, Rạch Gầm xua tháng giá
Đống Đa, Tam Điệp đón mùa xuân
Quang Trung thống lĩnh ba quân
Giang sơn một mối, lẫy lừng trời Nam.

–> Xổ (lại) con tôm (Trường Thọ)

Sáng mồng 4 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Sông núi nước Nam trời định sẵn
Cõi bờ phương Bắc đã phân bày
Cớ sao lũ giặc chúng bay
Mưu đồ cướp nước rước ngày họa vong.

–> Xổ con kỳ lân (Thiên Thân)

Chiều mồng 4 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Thanh Đàm có bậc Nho hiền
Xuất thân Thái học quan viên không cầu
Mạt triều dâng sớ trảm đầu
Sáng ngời khí tiết, Phượng Hoàng ẩn cư.

–> Xổ hòn đá (Trân Châu)

Sáng mồng 5 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Quân Lương hà khắc tham tàn
Lãnh binh khởi nghĩa xóa tan mưu đồ
Vạn Xuân đất nước điểm tô
Oai hùng Nam Đế cơ đồ dựng xây.

–> Xổ con én (Thượng Chiêu)

Chiều mồng 5 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Trọn trung, vẹn hiếu khiêm nhường
Phò vua, xoá hận, phi thường chiến công
Ba lần đả bại Nguyên Mông
Quân dân đoàn kết, Diên Hồng mốc son.

–> Xổ con ốc (Bản Quế)

Sáng mồng 6 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Nhâm Dần qua, Quý Mão về
Thịnh hưng đất nước, làng quê yên bình
Kinh tế phát triển phồn vinh
Dân giàu nước mạnh vươn mình bay cao.

–> Xổ con rắn (Vạn Kim)

Chiều mồng 6 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Ngọc Hồi cứ địa năm nao?
Chiếm đồn Khương Thượng xiết bao nan trình
Giết hàng bại tướng, tinh binh
Sầm Nghi Đống phải vẫn mình Loa Sơn.

–> Xổ con công (Phùng Xuân)

Sáng mồng 7 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Lãnh thổ đoạn chia ba xứ sở
Biên thùy vạch sẵn một dòng sông
Duy Từ vào xứ Đàng Trong
Tám năm giúp Chúa, lập công chói ngời.

–> Xổ (lại) con ngựa (Quang Minh)

Chiều mồng 7 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Trước thềm năm mới xuân về
Mai đào khoe sắc hương quê rộn ràng
Cầu mong thế giới sang trang
Chiến tranh, dịch họa thoái đàng gác qua
Quê hương gãy khúc hoan ca
Đón chào xuân mới, đậm đà yêu thương.

–> Xổ (lại lần 3) con tôm (Trường Thọ)

Sáng mồng 8 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Rửa hận nước, báo thù nhà
Chị là Trưng Trắc phất cờ khởi binh
Cùng em Trưng Nhị xuất chinh
Trời Nam liệt nữ thất kinh giặc Tàu.

–> Xổ rồng bay (Giang Từ)

Chiều mồng 8 tháng Giêng xuân Quý Mão 2023

Tây Sơn nữ tướng là bà,
Cưỡi voi xung trận, tên là Thị Xuân
Tay bà thống lĩnh ba quân
Sáng ngời thiên cổ, gian truân má hồng

–> Xổ (lại) con rắn (Vạn Kim)

Hẹn một mùa Cổ Nhơn mới vào năm sau!

Advertisement
CUỘC SỐNG MUÔN MÀU · DU KÝ · Du Ký Việt Nam

Trò chơi dân gian ở thị xã Hoài Nhơn Bình Định: bộ đề Cổ Nhơn xuân Nhâm Dần 2022


Đến hẹn lại lên, một năm mới lại đến và năm nay, dù dịch bệnh COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, nhưng với chủ trương “sống chung với dịch”, nhiều hoạt động văn hóa truyền thống Tết Nguyên đán vẫn được chính quyền địa phương cho phép tổ chức. Trong đó có trò chơi dân gian Cổ Nhơn của thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định….

Bài viết này mang tính chất lưu giữ/ thư viện về bộ đề (các câu thai) cùng lời giải đáp của Cổ Nhơn – một trò chơi dân gian độc đáo chỉ xuất hiện vào mỗi dịp tết cổ truyền ở thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. Năm nay, Cổ Nhơn được tổ chức từ ngày 29 tháng Chạp năm Tân Sửu (2021) đến hết mồng 6 tháng Giêng năm Nhâm Dần (2022), mỗi ngày 2 đề.

Chi tiết cụ thể về trò chơi dân gian Cổ Nhơn, mời bạn đọc bài viết này.

Nguồn: Cổ Nhơn (facebook.com/conhonbinhdinh)

Bên dưới là toàn bộ 32 bộ đề (bộ thai) Cổ Nhơn của xuân Nhâm Dần 2022. Trước giờ mở bán, một câu thai (đã có sẵn đáp án từ trước bỏ trong hộp treo lên cột cờ ở trụ sở xổ Cổ Nhơn) sẽ được chọn ra từ bộ đề. Nguồn ảnh: Cổ Nhơn (facebook.com/conhonbinhdinh).

Dưới đây là chi tiết cụ thể của đề Cổ Nhơn xuân Nhâm Dần 2022 từng ngày. Mình sẽ không ghi chép lại lời giải thích của nhà cái (đơn vị tổ chức trò chơi) bởi cái sự không êm xuôi và chưa thỏa đáng ở nhiều lời giải. Dẫu sao đây cũng là một trò chơi mang tính chất may rủi, thừa hưởng từ trò chơi dân gian đầy ý nghĩa mà người xưa xứ Hoài Nhơn đã truyền lại. Chúng ta phải chăng nên mang tâm lý chơi một trò may rủi chỉ để cho vui, cho đẹp lòng mấy ngày xuân, không quá câu nệ chuyện đáp án!

Sáng 29 tháng Chạp năm Tân Sửu 2021 – câu 6

Chúc mừng xuân mới quê hương
Đẩy lùi đại dịch, bốn phương thanh bình
Công, nông, thương mại phồn vinh
Dân giàu nước mạnh chuyển mình bay cao.

–> Xổ con rồng nằm (Thái Bình)

Chiều 29 tháng Chạp năm Tân Sửu – câu 4

Hai xuân dịch bệnh hoành hành
Khởi từ Vũ Hán lan nhanh bất ngờ
5K chớ có thờ ơ
Hoài Nhơn quyết giữ ngọn cờ tiên phong.

–> Xổ con hạc (Trọng Tiên)

Sáng mồng 1 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 1

Tiết Xuân nguyên đán Nhâm Dần
Đoàn viên, hạnh phúc, tình thân đậm đà
Tân niên phú quý muôn nhà
Bình an, thịnh vượng, vững đà ấm no.

–> Xổ con rồng bay (Giang Từ)

Chiều mồng 1 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 15

Tây Sơn nữ tướng là bà,
Bùi là nguyên họ, tên là Thị Xuân
Một tay thống lĩnh ba quân
Chinh nam, dẹp bắc gian truân má hồng.

–> Xổ con cu (chim cu, Song Đồng)

Sáng mồng 2 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 14

Ngày nay ở tại hai thôn
Đồng Nhân thứ nhất, Hát Môn thứ nhì
Ba năm khởi nghiệp dựng cờ
Gương vàng thiên cổ muôn đời lưu danh.

–> Xổ con ốc (Bản Quế)

Chiều mồng 2 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 8

Tây Sơn hùng khí ngút trời
Giặc bay hồn phách van lời tha vong
Sử sách in dấu Đàng Trong
Ba quân tướng sĩ một lòng trung kiên.

–> Xổ con lươn (Địa Lương)

Sáng mồng 3 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 17

Mùng năm Kỷ Dậu oai hùng
Đống Đa chiến địa phất tung cờ đào
Quang Trung thế ngút trời cao
Càn Long phục nể lược thao phi thường.

–> Xổ con thỏ (Nguyệt Bửu)

Chiều mồng 3 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 28

Âm vang hào khí núi rừng
Họ Lê dấy nghĩa quần hùng Lam Sơn
Chín năm hiệp sức đồng tâm
Anh hùng Lê Lợi, Đông Quan hội thề.

–> Xổ con cá đỏ (Tỉnh Lợi)

Sáng mồng 4 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 22

Nước sông trong dò lòng dâu bể
Tiếng anh hùng tạc để nghìn thu
Cờ bay kiếm bạt quân thù
Biên thành gót ngọc ba thu sáng ngời.

–> Xổ con kỳ lân (Thiên Thân)

Chiều mồng 4 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 2

Nhâm Dần xuân mới chúc bình an
Chúc cho đất nước mãi an khang
Gia đình hạnh phúc nhiều tài lộc
Công danh thành đạt rạng hào quang.

–> Xổ (lại) con lươn (Địa Lương)

Sáng mồng 5 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 18

Long thần báo mộng gặp duyên
Đế vương lập chiếu xuống truyền ba quân
Hoa Lư chốn cũ mùa thu
Thăng Long sạch bóng quân thù mừng xuân.

–> Xổ con heo (Chánh Thuận)

Chiều mồng 5 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 9

Cổ Loa thành quách còn vang
Mưa sa bão táp thương nàng Mỵ Châu
Nỏ thiêng hờ hững lệ sầu
Nỗi buồn giếng ngọc xót xa nỗi niềm.

–> Xổ con cọp (Khôn Sơn)

Sáng mồng 6 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 21

Nguyên – Mông đại bại ba lần
Anh hùng Đại Việt nhà Trần hiển danh
Xác thù Vạn Kiếp non xanh
Bạch Đằng máu giặc nồng tanh tràn dòng.

–> Xổ con nhện (Thanh Tiền)

Chiều mồng 6 tháng Giêng xuân Nhâm Dần 2022 – câu 23

Bình Đê, Phủ Cũ hai đầu
Tam Quan bến cảng, nhịp cầu Bồng Sơn
Ai về thị xã Hoài Nhơn
Chung tay kiến thiết đẹp hơn quê mình.

–> Xổ (lại) con rồng bay (Giang Từ)

Vậy là đã hết một mùa Cổ Nhơn xuân Nhâm Dần 2022. Hẹn gặp lại ở mùa mới!

CUỘC SỐNG MUÔN MÀU · DU KÝ · Du Ký Việt Nam

Trò chơi dân gian ở thị xã Hoài Nhơn Bình Định: bộ đề Cổ Nhơn xuân Tân Sửu 2021


Bài viết này mang tính chất lưu giữ/ thư viện về bộ đề (các câu thai) cùng lời giải đáp của Cổ Nhơn – một trò chơi dân gian ở thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định và chỉ xuất hiện vào mỗi dịp tết cổ truyền, thường là từ ngày 30 tháng Chạp âm lịch cho đến hết mồng 5 tháng Giêng – xuân Tân Sửu 2021.

Chi tiết cụ thể về trò chơi dân gian Cổ Nhơn, mời bạn đọc bài viết này.

Bộ Cổ Nhơn gồm 36 con. Ảnh sưu tầm.

Bán Cổ Nhơn sáng mồng 3 tết Tân Sửu 2021

Xổ Cổ Nhơn xuân Tân Sửu 2021 (khoảng 13g30 và 19g30 mỗi ngày trong giai đoạn diễn ra trò chơi) ở nhà Văn hóa – khu Thể thao khu phố Thuận Thượng II, phường Hoài Xuân, thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. Ảnh sưu tầm.

Dưới đây là toàn bộ bộ đề Cổ Nhơn (các câu thai) của xuân Tân Sửu 2021. Trước giờ mở bán, một câu thai (đã có sẵn đáp án từ trước bỏ trong hộp treo lên cột cờ ở trụ sở xổ Cổ Nhơn) sẽ được chọn ra từ bộ đề.

Dưới đây là chi tiết cụ thể của đề Cổ Nhơn xuân Tân Sửu 2021 từng ngày cùng đáp án:

Sáng 30 tháng Chạp năm Canh Tý 2020 – câu 5

Canh Tý qua, Tân Sửu đã về
Hoài Nhơn nhộn nhịp khắp đường quê
Toàn dân sung túc vui xuân mới
Thái bình, phấn khởi tựa ngàn huê.

–> Xổ con chuột (Tất Khắc): “Canh qua”.

Chiều 30 tháng Chạp năm Canh Tý 2020 – câu 7

Bình Định có đá Vọng Phu
Trung Lương bến đợi, sóng Cù lao Xanh
Đèo Nhông, Cổ tháp ai xây
Bên kia Thủ Thiện bên này Dương Long

–> Xổ con nai (Nguyên Kiết): giải thích “kiết” là đẹp (??!), ứng với các thắng cảnh của tỉnh Bình Định.

Sáng mồng 1 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 1

Mừng xuân Tân Sửu quê nhà
Sum vầy hạnh phúc, đậm đà tình thân
Vinh hoa phú quý đến gần
Bình an, thịnh vượng vạn phần tươi vui.

–> Xổ con kỳ lân (Thiên Thân): “đậm đà tình thân“, kỳ lân là một trong tứ linh, mong ước bề trên phù hộ độ trì cho một năm mới an khang thịnh vượng.

Chiều mồng 1 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 2

Chúc mừng xuân mới quê hương
Đẩy lùi đại dịch, bốn phương thanh bình
Công, nông, thương mại phồn vinh
Dân giàu nước mạnh vươn mình bay cao.

–> Xổ con hạc (Trọng Tiên): mong tổ tiên phù hộ độ trì đẩy lùi dịch bệnh, quốc thái dân an.

Sáng mồng 2 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – Câu 14

Mùng năm Kỷ Dậu oai hùng
Đống Đa chiến địa phất tung cờ đào
Quân Quang Trung thế ngút cao
Càn Long phục nể lược thao phi thường

–> Xổ con công (Phùng Xuân): “Mùng năm Kỷ Dậu” là mùa xuân đầu tiên năm 1789.

Chiều mồng 2 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 15

Nước sông trong dò lòng dâu bể
Tiếng anh hùng tạc để nghìn thu
Cờ bay kiếm bạt quân thù
Biên thành gót ngọc ba thu sáng ngời

–> Xổ con thỏ (Nguyệt Bửu): câu thai nói về hai vị nữ anh hùng dân tộc Hai Bà Trưng, tấm gương của Hai Bà sáng ngời như ánh trăng.

Sáng mồng 3 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 16

Bình Đê, Phú Cũ hai đầu
Tam Quan bến cảng, đối cầu Bồng Sơn
Ai về thị xã Hoài Nhơn
Chung tay kiến thiết đẹp hơn quê mình.

–> Xổ con cọp (Khôn Sơn): “đối cầu Bồng Sơn

Chiều mồng 3 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 9

Bạch Đằng bãi cọc sóng xô
Giặc lâm thủy chiến cơ đồ dựng xây
Ngàn năm Bắc thuộc từ đây
Chủ quyền đã có, xứ quyền xưng Vương.

–> Xổ con mèo (Chỉ Đắc/ Chí Đắc): chiến thắng Bạch Đằng mang hàm ý đắc thắng, đắc chí.

Sáng mồng 4 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 11

Xuất thân danh sỹ Bắc Hà
Thông thiên sử lược nhắc là họ Ngô
Vương triều thối nát đành vô
Phò quân Nguyễn Huệ cơ đồ dựng xây

–> Xổ con cu (Song Đồng): “họ Ngô” ở đây là Ngô Thì Nhậm thực hiện hai nhiệm vụ quan trọng – phù Lê (phò Lê), diệt Trịnh.

Chiều mồng 4 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 13

Vọng Phu thuộc dãy núi Bà
Phước Sơn cao ngất gọi là núi Ông
Quy Nhơn biển nhớ hoàng hôn
Trời văn đất võ say hồn cố nhân.

–> Xổ con kỳ lân (Thiên Thân): con vật trong tứ linh, ứng với vùng đất “trời văn đất võ” Bình Định.

Sáng mồng 5 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 3

Tân Sửu xuân cầu chúc bình an
Quê hương đất nước mãi an khang
Muôn nhà năm mới nhiều tài lộc
Công danh thành đạt, chúc vinh quang

–> Xổ con chuột (Tất Khắc): lời chúc xuân hi vọng nhanh chóng (“tất khắc”) vượt qua đại dịch, đất nước ấm no hạnh phúc.

Chiều mồng 5 tháng Giêng xuân Tân Sửu 2021 – câu 26

Gia Long cõng rắn cắn gà
Bị Tây Sơn đuổi, chạy ra nước ngoài
Năm lần bảy lượt giương oai
Rạch Gầm – Xoài Mút sóng nhoài quân Xiêm.

–> Xổ con quạ (Cửu Quan): trận Rạch Gầm – Xoài Mút diễn ra trên sông Tiền, thuộc dòng Cửu Long.

*** Lời bình của tác giả bài viết:

Rất tiếc là có nhiều đề nhà cái (đơn vị tổ chức trò chơi) đã không đưa ra đáp án hay lời giải thích hợp lý so với câu thai, quá khiên cưỡng, “cưỡng từ đoạt lý”, không có ý nghĩa đố chữ hoặc liên quan tới những câu chuyện lịch sử địa lý văn hóa mà một trò chơi dân gian vốn nên có và được lưu giữ.